نگاهی به صنعت کلالی و پیشینه تاریخی آن

صنعت سفالگری و کلالی یکی از بخش های دیرینه در فرهنگ و داشته های تاریخی مردم ماست که از گذشته های دور مورد توجه خاص افراد و اشخاص، به ویژه جهانگردان خارجی قرار داشته است.

ساختن ظروف سفالی اکثراً با یک نوع گل مخصوص صورت می گیرد، و به ظرف ساخته شده از این طریق ظروف سفالی می گویند. ظروف سفالی انواع و اقسام مختلفی دارد. از مشهورترین آنها میتوان به کاسه، پیاله، کوزه، صراحی، گلدان، دیگ، خم و برخی دیگر اشاره کرد.

ناگفته نباید گذاشت که قبل از رواج ظروف شیشه ی ظروف سفالی رایج‌ ترین مظروفات بشر بودند. انسان‌های اولیه از آن زمان که به فکر ذخیره آب و غذا افتادند و به خاصیت چسبندگی و شکل ‌گیری گِل مخصوص کُلالی پی بردند ظرف‌های سفالی را به شکل ‌های گوناگون ساختند.

ساختن ظروف سفالی از زمان زندگی انسانها در دشت و صحرا آغاز گردیده وبا شکل گیری آبادی های نسبتاً بزرگ، همچنان به عنوان جزء از وسایل زندگی انسان ها باقی مانده است.

با گذشت زمان و گسترش زندگی، این صنعت تکامل یافته و انسان‌ های مستعد، سفالگری را به عنوان شغلی برای خود برگزیدند. سفالگر ها با فکر خلاق و دست‌های هنرآفرین شان روی ظرف‌ های گِلی نقش و نگارهایی کشیدند و آن‌ ها را با رنگ‌ های گوناگون آراستند.

ظروف سفالی معمولاً برای نگهداری آب و مواد غذایی ساخته شده و در گذشته ها کاربرد گسترده ای داشته ‌است. ظروف سفالی طوری که تجربه نشان داده خاصیت فاسد نشدنی دارد و از نگاه صحی هم بیشتر توجه مردم را به خود جلب نموده است.

زمان آغاز و پیدایش خطوط و نقاشی های برروی ظروف سفالی چندان روشن و آشکار نیست ولی آثار به دست آمده از هزاره های ۵ و ۶ پیش از میلاد میتواند به عنوان نشانه های روشنی از پیشینه این هنر و صنعت باستانی به شمار آید.

واقع گرایی انسان اولیه در هنر از آغاز نقاشی ‌های غار تا به تصویر کشیدن گل و گیاه بر روی ظروف سفالی و آغاز خط و کتابت یک پروسهٔ طولانی است. روند تحول نقوش روی ظروف سفالی، روندی چند هزار ساله ای دارد.

صنعت کلالی و سفالگری و استفاده از ظروف گلی در کشور ما هم پیشینه طولانی دارد. صنعتی که هنری بومی با سابقه تاریخی است و روزگاری کوزه کلالی آب سرد تابستان ‌ها و کاسه ‌های گلین منقش با رنگ ‌های زیبای طبیعی، زینت دسترخوان مردم بود. این هنر امروز تقریباً فراموش شده و جای خود را به محصولات خارجی داده است. هنر کلالی امروز با رکود بی ‌سابقه ‌ای مواجه است و اگر به آن توجه نشود، به تاریخ خواهد پیوست.

در گذشته بازار ظروف سفالی رنگ و رونق خاصی داشت و لی با تأسف از چند سال به اینسو خرید و فروش آن به رکود مواجه گردیده و درحال از بین رفتن می باشد.

طرز تهیه ظروف سفالی مراحل مختلفی دارد. در مرحله نخست باید خاک مخصوص آن آماده و اشیای اضافی مانند ریگ، سنگ و امثال اینها جدا گردد. بعدا خاک با آب مخلوط گردیده و خوب زیر و رو می شود تا آماده مرحله بعدی یعنی رفتن روی چرخ کلالی و پخته شدن گردد.

در حال حاضر صنعت سفالگری و کلالی شاید واپسین رمق‌هایش را تجربه کند، اما آنچه یادگار تاریخی مردم خواهد ماند، رنگ ‌ها، نقش ‌ها و نگاره ‌های زیبای این هنر است که از روزگار رنگین نیاکان ما حکایت می‌ کند و لازمست تا به عنوان بخشی از فرهنگ باستانی مردم ما احیا، تقویت و مورد حمایت قرار گیرد.

+ نوشته شده در چهارشنبه هفدهم اسفند ۱۴۰۱ ساعت ۱:۹ ب.ظ توسط مصطفی اورهان  |