نگاهی به هنر کندن کاری روی چوب

منبت کاری یا هنر کندن کاری روی چوب یکی از ظریف ترین صنایع دستی هنرمندان و آمیزش و به هم آمیختگی هنر و حوصله افرادی است که با مواد اولیه ارزان و ساده، محصولاتِ با ارزش خلق می کنند، هنرمندانی که با قلم و برنده های فلزی تیز و ظریف، داشته های ذهنی خود را روی چوب حک می کنند و زیبایی می آفرینند.

منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کندن کاری بر روی چوب. این هنرِ دستی نماد احساس، ادراک، اندیشه و خلاقیت هنرمندانی است که با ذوق و سلیقه سرشار، اثر هنری را ابداع می کنند.

کندن کاری روی چوب در کشور ما، سابقه بسیار زیادی دارد و قدیمی ترین آثار موجود این هنر در برخی از اماکن تاریخی کهن و مساجد با شکوه سرزمین ما به ملاحظه میرسد که در پارچه هایی از چوب های درخت چهارمغز، شیشم و چوب ارچه با نقوش زیبایی تزئین یافته است.

کندن کاری روی چوب به دو بخش تقسیم می شود. یکی کندن کاری صنعتی و دیگر کندن کاری کلاسیک است.

بعد از ظهور دین مقدس اسلام و با توجه به گسترش روحیه ساخت مراکز و مساجد اسلامی، هنرمندان افغان جزء اولین کسانی بودند که تمامی توان و استعداد خویش را صرف تزئین مساجد کردند و همگام با هنرنمایی معماری، کاشی کاری و گچ بری، هنر کندن کاری روی چوب را در آثاری چون رَحل قرآن، منبر، کلکین و دروازه های زیبا به نمایش گذاشتند.

در مورد پیشینه این هنر باید گفت که آرئیان باستان همچنان که در هنر نقاشی و کندن کاری و حجاری پیش از دیگر اقوام به موفقیت هایی دست یافته بودند، به تدریج به فنون و ظرافت هنری این رشته نیز آشنایی پیدا کردند.

مُهرهای استوانه یی مربوط به آریائی هاهمراه با نقوش بسیار زیبا، از هنرهای ارزنده قوم آریایی است که نمونه هایی از آن ها، مربوط به چند هزار سال قبل باقی مانده است. پادشاهان قدیم با مُهرهای استوانه ای که به طرز هنرمندانه ای حکاکی میشد، فرمان های لازم را صادر می کردند و علامات و سمبول هایی نیز به مناسبت امور مختلف بر روی این مُهرها حک می کردند.

کندن كاری روی چوب در دو نوع کوچک و درشت انجام می شود و شامل نقش ها و گُل وگلبرگ های زیبای و هنرمندانه می ‌باشد.

یکی از گونه های کندن کاری روی چوب کندن کاری به سبک مردم نورستان است. هنر کندن کاری نورستانی از نگاه شیوه کاری، اشکال و سمبول هایی به کار رفته، مختص به خود بوده، و از این لحاظ در کشور و منطقه، هنرِ منحصر به فرد محسوب می گردد.

کندن کاری نورستانی سبک متخص به ولایت نورستان است که طرفداران زیادی دارد و با طرح های متفاوت زیبایی چوب را چندین برابر می سازد.

چوب ‌های متفاوتی برای کندن کاری وجود دارد و این وابسته به چیزی است که می ‌خواهید بسازید. در هنر کندن کاری از هر نوع چوب میتوان استفاده کرد اما بعضی طرح ها، چوب های خاص خود شان را لازم دارند.

یکی از مزایای کندن‌ کاری روی چوب این است که برای انجام آن به سرمایه‌ بسیاری ضرورت نیست، فقط با مقداری چوب و برخی از ابزار خاص میتوان آغاز به این کار کرد. در شمار ابزار کندن کاری روی چوب قلم، انواع مختلف اسکنه، چاقو، چکش و اره را میتوان نام برد.

هنر کندن کاری با وجود همه زیبایی ها و با در نظر داشت رشد چشم گیر آن، در شرایط کنونی رنگ و رونق چندانی ندارد. بناً لازم است تا دست اندرکاران امور و علاقمندان صنایع دستی کشور در راستای توسعه و زنده نگهداشتن این هنر سعی و تلاش همه جانبه داشته و از نابودی و اضمحلال کامل آن جلوگیری نمایند.

+ نوشته شده در چهارشنبه بیست و هفتم دی ۱۴۰۲ ساعت ۱۰:۵۲ ق.ظ توسط مصطفی اورهان  |