اهمیت تخیل در بازتاب اندیشه و غنامندی بیان شاعر

خیال، جزو لاینفک انسانیت است و هیچ انسانی نیست که در روز به تفاریق زمان‌های کوتاه یا بلند با خیال و تخیل سروکار نداشته باشد.

شاعر از قدرت تخیلی بیش از افراد غیر شاعر، برخوردار است. کائنات و ارتباط آنها با یکدیگر در مخیله او اشکال و ارتباطات متفاوت، مختلف و گاه متضادی پیدا می‌ کنند. علت این‌ که عوام در اغلب مواقع شاعران را به خیال‌ پردازی متهم می‌ کنند در حقیقت همان درخشش زیبا، پردامنه، رنگین و تداعی ‌انگیزِ تخیلِ شاعرانه است که افراد عادی قادر به درک آن نیستند.

شاعر دارای قدرتی است که میتواند با جهان خارج و با کائنات موجود در آن ارتباط برقرار کند. میان او، طبیعت و اشیا مأهولش چون: درخت، سنگ، آب، آتش، علف، پرنده، آسمان، گل، قفس، ماهی، فضا و دشت نوعی مکاشفه درونی و مشافهه بیرونی وجود دارد. مشاهده شاعر از عوالم خارجی شهود است و وجود کائنات در پیرامون او حضور. او مفاهیم ذهنی خود را گرد می‌ آورد و با رشته بافته ‌شده از تخیل وصل می نماید.

تخیل از عناصر مهم و قابل توجه در شعر است و فضای هنری شعر را پدید می آورد. این جنبه مربوط به خلاقیت شاعر است و به هیچ وجه آموختنی نیست. تخیل نشان دهندۀ نیروی ذهنی ودید و بینش شاعر است. تخیل عبارت است از ادراک ذاتی ومستقیم از شباهت ها بین امور ناهمگون که ناشی از یک بینش تازه است. یا به عبارت دیگر وسیله ای است که به ما امکان می دهد هم چیزها را تمیز دهیم و آنها را به نظام درآوریم، و نیز به تفکیک وترکیب بپردازیم.

دنیای شاعر بهتر از دنیای واقعی است، مواد این جهان تخیلی به وسیله ذهن شاعر از همین جهان واقعی گرفته می شود. شاعر در ذهن خود این مواد و اجزای متفاوت و ناهمگون را باهم ترکیب می کند وموجودی را که می خواهد می آفریند. در واقع تخیل به صورت اولیه خود، نیروی حیات وعامل اولیه همه ادراک های انسانی است .

تخیل باعث می شود که سخن از حالت عادی پا فرا تر گذاشته و زیبا شود، زبان احساسی و مخیل عواطف گوینده را به شنونده وخواننده انتقال میدهد ودر ذهن او اثر می گذارد وحرکت ایجاد می کند .

درچنین زبانی معمولاً واژه ها وجملات درمعنای عادی خود بکار نمی روند، درمقایسه با هنجار عادی میتوان گفت شاعران جهان را دگرگونه می بینند و برای بیان این دگرگونگی، دگرگونه سخن میگویند .مثلاً نرگس را که نام نوعی گل است نظامی در آسمان دیده و به عنوان اسمی برای ستاره به کار می برد :

هزاران نرگس از چرخ جهان گرد           

فروشد تا برآمد یک گلِ زرد

پس می توان نتیجه گرفت که شاعر برای بیان مخیل خود، از قرار دادهای متعارف زبانی استفاده نمی کند، او برای بیان افکارش از زبان دیگری استفاده می کند که غیر از زبان مردم عادی است .

+ نوشته شده در سه شنبه سی و یکم خرداد ۱۴۰۱ ساعت ۱:۳۹ ب.ظ توسط مصطفی اورهان  |