هنر اسلامی و نقش آن در زندگی مسلمان ها

هنر اسلامی یکی از دستاوردهای شکوهمند تاریخ هنر و یکی از ارزشمندترین آفریده های جهان اسلام است که شامل انواع متنوعی از هنر چون معماری، خوشنویسی، نقاشی، کاشی کاری و مانند آنها می شود.

خوشنویسی بارزترین هنر اسلامی است. در کشور‌های اسلامی خط زیبا را نه فقط در نگارش قرآن بلکه در اغلب هنرها به‌ کار می بردند. نقاشی اسلامی به‌ تدریج در تمامی سرزمین ‌های اسلامی گسترش یافته و از اهمیت خاصی برخوردار گردید.

هنر خوشنویسی همواره برای مردم مسلمان اهمیتی خاص داشته‌ است، چرا که مسلمان ها این هنر را، یادآورنده کلام وحی میدانند.

هنر اسلامی به ویژه کتابت و نقاشی در دوره ایلخانی رشد و انکشاف قابل ملاحظه ای یافت. سنت نقاشی ایلخانی در دورهٔ تیموریان نیز پی گرفته شد و در دورهٔ صفوی به اوج خود رسید.

در عهد تیموریان خوشنویسی و نقاشی به شکوفایی قابل توجهی رسیده بود. فرمانروایی شاهرخ میرزا را سرآغاز یک عصر جدید و تجدید حیات در بعضی از انواع هنر معرفی کرده ‌اند. کتاب ‌های پدید آمده در این دوره شامل نفیس ‌ترین مینیاتورها و استادانه ‌ترین خوشنویسی‌ها هستند که به زیبایی تمام صحافی و جلد آرایی گردیده ‌اند. پاره‌ ای از زیباترین نقاشی ‌ها، ریشه درمکتب هرات دارند که به طور کامل با حمایت شاهزاده‌ های تیموری در شهر هرات شکل گرفته است. خطوط زیبای نظیر خط نستعلیق در دوره جانشینان تیمور شکل گرفت و آخرین مراحل تکاملی اش را در این دوره طی نمود. سلطان حسین بایقرا از فرمانروایان متاخر تیموری نیز حامی هنرها، علوم و ادبیات بود.

در مورد منشاء هنرهای اسلامی شایان ذکر است که دین مقدس اسلام پس از ظهور از نظر اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بر جامعه‌ تأثیر های مثبتی را برجا گذاشت که هنر نیز تحت تأثیر این دگرگونی در جوامع اسلامی‌ دچار تغییر و تحولاتی شد و با نام جدید هنر اسلامی شناخته شد. این هنر از نظر بُعد زمانی و مکانی و از نظر تنوع آثار چنان گسترده است که در هیچ تعریف خاصی نمی ‌گنجد و تنها میتوان ویژگی‌ های خاصی را برای آن شمرد.

شاید یکی از مهمترین نمودهای هنر اسلامی، معماری باشد. به ‌ویژه مساجد چهار ایوانه و ستون دار که مُعَرفِ هنر معماری اسلامی است. این عمارت‌ های باشکوه، میتواند تأثیر فرهنگ ‌های متفاوت در درون تمدن اسلامی را نشان دهد. از نخستین بناهای اسلامی در افغانستان مسجد نُه ‌گنبد بلخ است که در نیمهٔ سده نهم میلادی به سبک سامانی بنا یافته ‌است.

دولت غزنویان نیز از نظر هنردوستی و توجه به شعرا و ادیبان از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. در زمان سلطان محمود و پسرش سلطان مسعود غزنوی سرزمین ما به مرکز سیاسی و فرهنگی بزرگی در آسیا تبدیل شده بود که آثار آن را میتوان در تعداد زیادی از بناهای بزرگ و عظیمی نشان داد که هنوز در اطراف و اکناف کشور وجود دارند.

+ نوشته شده در چهارشنبه بیست و دوم آذر ۱۴۰۲ ساعت ۱:۲۸ ب.ظ توسط مصطفی اورهان  |