به بهانه پنجصد وهشتادمین سال وفات امیرعلی شیر نوایی

امیرعلی شیر نوایی شاعر، ادیب، نویسنده، سیاستمدار، شخصیت معروف و شناخته شده جهانی روز سه شنبه ۲۰ دلو سال ۸۱۹ خورشیدی در ولایت هرات، در یک خانواده متدین و آگاه چشم به جهان گشود. در چهار سالگی تحصیلات ابتدایی خویش را آغاز نموده و همزمان به شعر گویی نیز آغاز کرد. نوایی به زبان های ترکی و دری، اشعار و داستانهای زیادی را به رشته تحریر در آورد است. او در نوشته هایش مردم را به نیکی، راستی، تقوا و آموزش و پرورش فراخوانده است. یکی از آثار گرانقدر علی شیر نوایی کلیات خمسه وی است. او در آثار و اشعار ترکی اش «نوایی» و در نوشته های خود به زبان دری «فانی» تخلص کرده است. این شاعر، نویسنده و سیاستمدار مبتکر و با تدبیر کشور در عین حال برادر رضاعی سلطان حسین بایقرا نیز بود و در پست های حساس دولتی ایفای وظیفه نمود و به مقام های عالی نایل گردید.

نوایی تلاش های پیگیر و مساعی خستگی ناپذیری را جهت تقویت و استحکام حکومت سلطان حسین بایقرا به خرج داد و در این زمینه موفقیت های چشم گیری را نیز نصیب گردید. بدون شک میتوان گفت که این شخصیت برجسته فرهنگی و وزیر دانشمند در آبادانی و شکوفایی کشور نقش عمده و قابل ملاحظه ای داشته است.

امیرعلی شیر نوایی کتابهای زیادی از خود به ارمغان گذاشته است که مهمترین آنها کتاب خمسه اوست که مشتمل بر پنج مثنوی می باشد. بخش اول خمسه را تحیة الابرار تشکیل میدهد که بیشتر درباره اخلاق و تصوف اسلامی است و چهار بخش دیگر آن داستانها و افسانه های منظومی است که به سبک امیرخسرو دهلوی و نظامی گنجوی سروده شده و از مفهوم و محتوایی عالی برخوردار می باشد.

اثر ارزشمند دیگر نوایی کتاب خزاین المعانی اوست که حاوی پنجاه و پنج هزار بیت می باشد. همین گونه نوایی کتابی هم به زبان دری نگاشته است که متجاوز از دوازده هزار  بیت می باشد. نوایی در اواخر عمر کتاب «لسان الطیر» را به رشته تحریر در آورد که حاوی هفت هزار بیت است و در آن از سبک کتاب «منطق الطیر» شیخ فریدالدین عطار پیروی نموده است.

علی شیر نوایی بر زبان های عربی، اوزبکی و پارسی تسلط کامل داشت. به ویژه به زبان های اوزبکی و پارسی آثار گرانقدری از خود بر جای گذاشته است که بدین مناسبت به شاعر ذواللسانین شهرت یافته است.

نوایی شخصی کریم و بخشنده ای بود. از دانشمندان، فضلا و شاعران قدردانی به عمل می آورد. او خود یکی از ارادتمندان خاص مولانا نورالدین عبدالرحمن جامی بود. چنانچه گفته اند که بیشتر نوشته های جامی به تقاضای علی شیر نوایی به رشته تحریر در آمده است.   این شاعر، نویسنده و وزیر دانشمند سرانجام در سال۸۸۰ خورشیدی به عمر شصت و یک سالگی چشم از جهان فانی فروبسته و به ابدیت پیوست. روحش شاد و یادش جاودانه باد!