فن ترجمه وپیشینه تاریخی آن در زبان دری

ترجمه برگردان اثری است که قبلاً در یکی از زبان های دیگر آفريده شده است، یا به سخن دیگر ترجمه کار بسيار دقيق فنی در انتقال يک اثر آفريده شده می باشد.

ترجمه در زبان فارسی دری قدمتی طولانی دارد و مقوله ای دیر پاست، برخی آغاز ترجمه در زبان ما را مربوط به روزگار هخامنشیان می دانند. گستردگی این امپراتوری و ارتباطات گسترده آن با سرزمین های دیگر ترجمه را امری بایسته ساخته بود. کتیبه های هخامنشیان معمولاً به سه زبان فارسی باستان، اکدی و ایلامی نوشته می شده و پس از آن هم در مراکز علمی عصر ساسانیان، آثار فراوانی از زبان های گوناگون متداول در آن روزگار به پهلوی ترجمه شده است. نخستین ترجمه دوران ساسانیان را هم به عصر انوشیروان مربوط می دانند. از نامدارترین آثاری که در این دوره ترجمه شد، باید به ترجمه پنچه تنتره یا کلیله و دمنه از سانسکریت به فارسی پهلوی اشاره کرد.

اما به عنوان یک نهضت، فن ترجمه از قرن سوم آنهم با ترجمه آثار یونانی آغاز گردید و در قرن چهارم به اوج خود رسید. تاثیرات این نهضت بر آثار کسانی چون ابن سینا و فارابی مشهود است.

روند ترجمه از روند و پروسه نوشتن بسیار پیچیده تر است اگرچه اكثریت قائل به این امر هستند كه ترجمه هنری است معادل با نویسندگی اما در نویسندگی شما ذهن خلاق خود را در كاغذ به جولان می اندازید، لیکن در ترجمه شما سنجاق به متنی شده اید كه قرار است در همان قالب تمام هنر خود را به خرج دهید.

هر ترجمه در جایگاهی خاص و میان دو مرز مقبولیت و شایستگی قرار دارد. مترجمی كه در پی ترجمه شایسته است در برگردان خود، راه و روش های زبان مبداء و سیستم ادبی چندگانه آن را در نظر می گیرد كه باعث می شود ترجمه، با روش های ادبی و زبانی زبان مبداء یکسان گردد. از سوی دیگر، مقبولیت ترجمه اکثراَ از طریق پابندی به روش های ادبی و زبانشناسی سیستم مقصد تعیین می گردد. ترجمه موفق معمولاً حد وسط میان این دو قطب است. زمانی كه متن مقصد تا حد زیادی با روش های رایج متن مبداء همخوانی داشته باشد میزان مقبولیت ترجمه بسیار بالا خواهد بود.

کوتاه سخن اینکه ترجمه پدیده ای ماندگار، مانا و پویاست، که فرهنگ های مختلف بشری را به آسانی به هم پیوند می زند و اندیشه های دانشمندان را به سایر بخش های جوامع بشری منتقل می سازد.